Sağlık Uzmanları yazarı Psikolog Bahar TÜRK, son zamanlarda sıkça konuşulan Panik Atak ile ilgili detayları yazdı
Günümüzde, çoğu insan hayatının belli dönemlerinde panik atak yaşamaktadır ve ataklarda kişinin dikkatini çeken temel nokta kişilerin yaşadıkları bedensel duyumlardır. Bu bedensel duyumlar arasında; terleme, göğüs ağrısı, nefes darlığı, boğulma hissi, kalp hızında artış, bulantı ya da karın ağrısı, üşüme gibi belirtiler yaygın olarak görülen bedensel tepkileri oluştururken ölüm korkusu, kontrolünü kaybetme korkusu gibi belirtiler de zihinsel tepkiler arasında yer almaktadır.
Atak yaşayan kişilerin, ilk olarak bir doktora gidip bedensel bir hastalığı olup olmadığını öğrenmesi en önemli aşamayı oluşturur. Sonuçlar bedensel bir hastalığınız olmadığını gösteriyorsa, korkularınız ve kaygılarınızı yanlış yorumlamanız panik atakların ortaya çıkmasına neden olur. İlk panik atak genellikle kendiliğinden ortaya çıkar. Bu durum kişinin; fiziksel egzersiz yapması, yaşadığı duygusal travma, herhangi bir uyarılma hali ya da alkol, kafein ve madde kullanımı gibi atağı tetikleyici unsurlardan da kaynaklanabilir. Panik atak yaşayan kişiler, bedensel duyumlarını daha çabuk fark ettikleri için ( göğüs ağrısı, terleme, nefes darlığı…) atakları bedensel bir hastalık olarak yorumlar ve yaşamış oldukları duyguların yani kaygı ve korkunun şiddetini arttırırlar. Bu durumda da kişilerin yaşadığı panik ataklar daha da yoğunlaşır ve kişiler “ galiba ölüyorum, kalp krizi geçiriyorum, kontrolümü kaybetmek üzereyim, çıldıracağım “ gibi zihinsel tepkiler verirler. Yani, yaşamış oldukları hisleri felaket şeklinde algılamaları atağı daha da tetikler. Panik atak yaşayan kişiler; kendine olan güvenini kaybetmeye ve ataklara daha fazla maruz kalmamak için gündelik ve sosyal hayatta yapmış olduğu etkinliklerden zamanla uzaklaşmaya başlarlar.
Panik bozukluk, panik atakların belli süre devam etmesi sonucu oluşan bir tür kaygı bozukluğudur. Sıklıkla, geç ergenlik dönemi ve otuzlu yaşlarda görülmekle birlikte kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır. Panik bozukluk yaşayan hastaların çoğunda, “agorafobi “de görülmektedir. Agorafobi, kişiyi bloke eden ve olumsuz etkileyen kontrolünü kaybetme korkusu olarak tanımlanabilir. Agorafobisi olan kişiler, panik atak yaşadıkları sırada kaçmanın zor olabileceği ortamlarda ya da durumlarda olmaktan korku duyarlar ve bundan dolayı kaçınma davranışı gösterirler. Panik bozukluğun başlangıcı birden bire olurken bu genellikle kişilerin yaşamış oldukları stresli dönemlerden (boşanma, işsiz kalma…) sonra ortaya çıkmaktadır. Panik bozukluk, tedavisi olan bir rahatsızlıktır. İlaç tedavisi ve psikoterapi etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış tedavi şekillerini oluştururken psikoterapi sürecinde bilişsel davranışçı terapilerin daha kısa sürede etkili bir terapi şekli olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Panik bozukluk olan kişilerde; depresyon, yeme bozuklukları, alkol- madde kullanımı gibi diğer psikolojik rahatsızlıklarda görülebilmekle beraber çaresizlik, başkalarına yük olma düşünceleriyle de karşılaşılmaktadır. İlaç tedavisinde ise bir psikiyatristten destek almak gerekirken, psikoterapi sürecinde bir psikologla çalışılabilir. Eğer kişi süreç içerisinde iki tedavi yönteminden de yararlanıyorsa; tedavi sırasında önemli olan nokta, psikiyatrist ve psikoloğun uyum içinde çalışmasıdır.
Bilişsel davranışçı terapi yöntemiyle uzman, hastaya panik ataklarıyla nasıl mücadele edeceğini öğretir. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır:
*Bilgilendirme – Psiko-eğitim: Hasta panik atak döngüsü ve panik bozukluk hakkında bilgilendirilir.
*Bilişsel Yapılandırma: Hasta kendisini kaygılandıran, onu olumsuz şekilde etkileyen ve ona zarar veren düşünceleri fark eder. Bu yöntemin amacı hastaya daha gerçekçi ve akılcı düşünceler kazandırmaktır.
* Gevşeme- Nefes Egzersizleri: Gevşeme egzersizinde, imgeleme yapılarak hastanın tüm duyularını kullanıp onu rahatlatacak bir sahneyi hayal etmesi istenir ve uzmanın yönlendirmesiyle çalışma devam ettirilir. Nefes egzersizinde ise; hızlı soluk alıp vermenin panik atağı tetikleyebileceği hastaya gösterilir. Uzman, hastaya doğru nefes alma tekniğini öğretir ve seanslarda uygulamaya başlatır. Nefes egzersizi birkaç dakika sürer.
