Trakya Birlik tarafından yapılan açıklamada, Dünyada 2020 yılında başlayan ve 2 yılı aşkın süre yoğun bir şekilde seyreden pandeminin ardından, önde gelen hububat ve yağlı tohum üreticileri Rusya ve Ukrayna arasında süregelen savaş ile birlikte başta ayçiçeği ve buğday olmak üzere tüm tarım ürünlerinin ne kadar stratejik öneme haiz olduğu ortaya çıkmış, gıda hammaddelerinde yaşanabilecek en ufak bir tedarik sıkıntısının ülkeleri nasıl bir kaosa sürükleyeceği, dünya genelinde yaşanan gıda kuyrukları ve miktar kısıtları ile yaşanarak tecrübe edilmiştir. Özellikle Ayçiçek tohumu ve yağı bu süreçte temininde en çok sıkıntı yaşanan ve bu bağlamda fiyatı en çok artan tarımsal emtiaların başında gelmiştir.
Yurtiçi ekim/üretim durumu değerlendirildiğinde ise global ölçekte ayçiçek tohumunda yaşanan yukarı yönlü fiyat hareketlerinin oluşturduğu beklentiler ile ekim alanlarında yaşanan artışın yanı sıra Tarım Bakanlığımız ile bir çok belediyenin ayçiçek üreticilerine sağladığı hibe tohum desteği neticesinde, ülkemizde bu yıl yağlık ayçiçeği ekim alanlarında yaklaşık %10’luk bir artış gözlenmektedir. Ülkemizde bu yıl toplam yağlık ayçiçeği rekoltesinin asgari 1.800.000 – 1.850.000 ton seviyesinde gerçekleştirilerek, ülke yeterlilik oranının %70 seviyesini aşması beklenmektedir.
Ülkemiz yağlık ayçiçeği üretiminde yaşanan bu artışın çiftçi memnuniyetinin sağlanarak sürdürülebilir kılınması, bu suretle ülkenin kendi kendine yeterlilik seviyesi olan asgari 2.500.000 ton üretim hedefine ulaşılması için 2022/2023 üretim sezonu çiftçi fiyatlaması büyük önem arz etmektedir. İthal tohum ve ham yağda %0 olarak uygulanan gümrük vergileri ve tahıl koridoru etkisiyle ürün arzında yaşanan artış, ülkemiz iç piyasa fiyat dinamiklerini çiftçi aleyhine baskı altına almaktadır.
Bu dinamikler çerçevesinde ülkemizde ayçiçeği hasadı Adana bölgesinde Ağustos ayı itibariyle yağ oranı primsiz 10.000 TL/Ton seviyelerinden işlem görmeye başlamıştır. Bölgemizde ise hasat Ağustos ayı ortalarında başlamış olup süregelen yağışların etkisiyle daha geniş bir zaman periyoduna yayılarak devam etmektedir. Borsa ve serbest piyasada hasadın ilk başladığı günlerde 40 randıman karşılığı Ayçiçek tohumu fiyatı düşük hacimli olarak 11.000 – 11.500 TL/Ton seviyelerinde işlem görmekte iken, Ukrayna ve Rusya’nın yüksek devir stoklarının varlığında tahıl koridorunun işlerlik kazanmasının etkisiyle ürün fiyatları hızlı şekilde gerilemiş ve yerli sanayici tedarik konusunda ağırlığını ithal ürüne vermeye başlamıştır. Bu gelişmelerin ışığında gerek yurt dışı tarım ürün fiyatlarında yaşanan hızlı düşüşlerin etkisi gerekse de iç piyasada talep yönünde yaşanan ciddi daralmanın etkileriyle yurt içi yağlık ayçiçeği fiyatları 10.000 – 10.500 TL/Ton bandına gerilemiş bulunmaktadır. Hâlihazırda sıfır gümrük vergisi uygulaması devam eden ayçiçeği ithal maliyetleri %40 yağ karşılığı 10.000 – 10.250 TL/Ton seviyelerine, ithal ham yağ fiyatları ise 22.000–22.500 TL/Ton seviyelerine gerilemiştir.
Birliğimiz tarafından, iç ve dış piyasa koşullarında ortaya çıkan tablo, üretici talep ve gelir beklentileri ilgili bakanlıklarımızla sezon öncesi paylaşılarak, piyasada oluşan ticari risklerin minimize edilmesi, bu suretle üretici beklentilerinin karşılanması noktasında gerek ürün desteği gerekse de ithal ürünlerle ilgili tanımlanabilecek uygulamaların ülke üretiminde yakalanan ivmenin önümüzdeki sezonda da sürdürülmesinde çok önemli katkılar sağlayacağı ifade edilmiştir. Hâlihazırda; Fark Ödemesi Desteği ile İthal ham yağda sıfır olarak uygulanan verginin makul oranda yükseltilmesi hususundaki taleplerimizin olumlu karşılanması hususlarında umutlu bekleyişimiz devam etmektedir.
Bu itibarla, Ülkemizdeki mevcut gümrük rejimi uygulamaları, dünya rekoltesi ve beklenen fiyat seviyeleri, döviz kurlarının olası seyri gibi fiyatlamaya tesir eden tüm parametrelerin yanı sıra Üretici ortaklarımızın üretim maliyetleri ve üründen beklenen gelir seviyeleri Birliğimizce değerlendirilerek oluşan piyasa koşulları çerçevesinde 2022/2023 sezonunda üretici ortaklarımıza %40 yağlı baz ürün için 12.000 TL/Ton avans ödemesi yapılmasını karar altına alınmış olup, uluslararası sözleşme oranı olan % 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü için avans ödemesi 12.720 TL/Ton, %50 yağlı ürün için avans ödemesi 13.800 TL/Ton olarak uygulanacaktır. Yukarıda sayılan parametrelerde üretici ortaklarımızın lehine olabilecek olası gelişmeler de değerlendirilerek ön alım fiyatı belirlenecek olup, belirlenecek ön alım fiyatı üzerinden ürün döken tüm ortaklarımız için fark ödemesi yapılabilecektir. Ham yağ oranına göre yapılan alımlarda % 41 ve üzeri yağ oranı çıkan ürünler yüksek yağ oranlı ürün olarak değerlendirilecek olup, her bir yüzde puan artışı için %40 standart yağ oranlı ürün fiyatına % 1,5 oranında prim uygulanacaktır.
Ağustos ayının son çeyreği ile başlayan hasat günden güne yoğunlaşmakta olup ülke hasadının çok büyük oranda Ekim ayının ortalarında tamamlanması beklenmektedir. Birliğimize bağlı 48 kooperatifimize ait 108 alım merkezi ve iki fabrikamızda ayçiçeği mübayaası bugün itibariyle 100.000 tona yaklaşmıştır.
Birliğimiz tarafından 2022/2023 üretim sezonunda üretici ortaklarından mübayaa edilecek ürün bedeli ödemeleri teslimat tarihlerine göre belirlenecek ödeme programı çerçevesinde bağlı kooperatiflerimiz vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. 2022/2023 tarımsal üretim sezonunun Ülkemiz, Milletimiz, üretici ortaklarımız ve tüm çiftçilerimiz için bereketli ve hayırlı olmasını diler, her koşul ve şartta büyük bir özveriyle ülkemiz için üretimine durmaksızın devam eden Milletin efendisi cefakâr Türk Çiftçisine teşekkür ve şükranlarımızı sunarız. denildi.
