Fikirleriyle insanlığa ışık tutan Mevlana Celaleddin Rumi, 17 Aralık 1273’te hayatını kaybetti. Mevlana, ölüm gününü. “düğün günü” veya “gelin gecesi” anlamına gelen “Şeb-i Arus” diye tanımlamıştı.
Mevlana Celaleddin Rumi, 30 Eylül 1207’de Horasan’ın Belh şehrinde doğdu.
Karaman’a 1222’de gelen Mevlana, yaşamını “Hamdım, piştim, yandım” sözleriyle özetledi. Tasavvuf dünyasında şiirleri ve düşünceleriyle çığır açan Mevlana, insanlığa şöyle seslendi:
“Gel, gel, ne olursan ol yine gel/İster kafir, ister mecusi/İster puta tapan ol yine gel/Bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir/Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel.”
Mevlana, ölüm gününü yeniden doğuş olarak kabul etti. Allah’a kavuşacağı için ölüm gününü, “düğün günü” veya “gelin gecesi” anlamına gelen “Şeb-i Arus” diye tanımlayan Mevlana, 17 Aralık 1273’te vefat etti.
Mevlana, ölüm yıl dönümlerinde “vuslat” törenleriyle anılıyor.
Belli başlı öteki olaylar
12 Aralık
1900- Norveçli Johann Waaler, “kağıt tutacağının (ataş)” patentini aldı.
1901- İtalyan mucit Guglielmo Marconi, telsiz telgraf sistemini geliştirdi ve İngiltere’den Atlantik aşırı ilk mesajını gönderdi.
1923- TBMM, 15 Mayıs 1919 ile 1 Kasım 1923 arasında üstün hizmet gösterenlere İstiklal Madalyası verilmesini kararlaştırdı.
1940- Salvador gemisi, Silivri önlerinde battı. Bulgaristan’dan Filistin’e gittiği açıklanan gemideki 352 Musevi yolcunun 230’u boğuldu.
1949- TBMM, Türkiye’nin Avrupa Konseyine katılmasını onayladı.
1966- Yönetmen Metin Erksan’ın Fakir Baykurt’un romanından sinemaya uyarladığı “Yılanların Öcü” adlı film, Tunus’ta düzenlenen Kartaca Film Festivali’nde altın madalya kazandı.
1988- Ressam Zeki Faik Sezer, 83 yaşında öldü.
1991- Endonezya’daki depremde bin 500 kişi hayatını kaybetti.
2000- Etiyopya ile Eritre arasında iki yıl süren savaşa son veren barış anlaşması Cezayir’de imzalandı.
2003- Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, tedavi gördüğü ABD’de vefat etti.
2004- Fatih Akın’ın filmi “Duvara Karşı”, Avrupa Sinema Akademisince verilen 2004 Avrupa En İyi Film Ödülü’nü kazandı.
2008- Eski Rum yönetimi lideri Tasos Papadopulos, akciğer kanserine yenik düştü.
2010- Türk Halk Müziği sanatçısı Abdurrahman Kızılay, 60 yaşında vefat etti.
2011- YÖK Başkanlığına atanan Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya görevini, YÖK’te düzenlenen törenle, Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan’dan devraldı.
2012- Adli Tıp Kurumu, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ölümüyle ilgili raporunu tamamladı ve Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına gönderdi.
2013- 28 Şubat dönemine ilişkin 103 sanığın yargılandığı davanın Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesindeki 48. duruşması yapıldı. Savunmasını yapan dönemin Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, “28 Şubat süreci, bazı çevrelerce söylendiği gibi bir darbe süreci asla değildir.” dedi.
2013- AK Parti Bursa Milletvekili Canan Candemir Çelik, TODAİE bütçesi üzerinde yaptığı konuşmayla TBMM Genel Kurulu kürsüsünden başörtüsüyle hitap eden ilk milletvekili oldu.
2013- Bangladeş’te Cemaat-i İslami Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Abdülkadir Molla, 1971’deki Pakistan Savaşı sırasında insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle idam edildi.
2015- Türkiye Yüzme Federasyonunun seçme yarışlarında erkeklerde Fenerbahçeli sporcu İlya Atasaray, 1991’den bu yana Derya Büyükuncu’ya ait Türkiye rekorunu kırdı. Atasaray, 56,98’lik derecesiyle, 57,21 ile Büyükuncu’ya ait 24 yıllık rekorun yeni sahibi oldu.
2015- Keman virtüözü ve Çigan müziğinin öncülerinden Suphi Vural Doğu, kalp rahatsızlığı nedeniyle 77 yaşında Muğla’nın Marmaris ilçesinde yaşamını yitirdi.
13 Aralık
1522- Kanuni, Rodos’un teslimini istedi.
1754- Sultan I. Mahmud öldü.
1789- Fransa’da Ulusal Muhafız Birliği (National Guard) kuruldu.
1914- Mesudiye zırhlısı, Çanakkale’de bir İngiliz denizaltısı tarafından batırıldı.
1943- İkinci Basın Kongresi Ankara’da toplandı.
1945- Filarmoni Derneği, İstanbul’da ilk konserini verdi.
1949- İsrail, Kudüs’ü başkent ilan etti. Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra, Eski Kent ve Doğu Kudüs Ürdün’de, Batı Kudüs de İsrail’de kaldı. Kent, BM kararlarına göre “uluslararası kent” ilan edilmişti.
1957- İran’daki depremde 2 bin kişi öldü.
1960- Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle’ün Cezayir ziyareti olaylı geçti. Fransız milliyetçilerinin çıkardığı olaylarda 123 kişi hayatını kaybetti.
1974- Anadolu Ajansı TAŞ’ın kurucuları arasında ve ilk yönetim kurulunda üye olarak yer alan, romancı, gazeteci, siyaset adamı Yakup Kadri Karaosmanoğlu, AA Yönetim Kurulu Başkanlığını yürütürken, Ankara’da 85 yaşında vefat etti.
1977- Öykücü ve romancı Oğuz Atay, İstanbul’da 43 yaşında öldü.
1979- Şair ve yazar Behçet Necatigil, 63 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.
1995- Avrupa Parlamentosu, Türkiye ile imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasını onayladı.
1998- İtalya’da düzenlenen 5. Avrupa Kros Şampiyonası’nda Türk Genç Bayan Milli Takımı şampiyon oldu.
2011- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, kamuoyunda “bedelli askerlik” ve “şike yasası” olarak bilinen kanunları onayladı.
2013- Tiyatro ve seslendirme sanatçısı Zafer Önen, İstanbul’da 92 yaşında vefat etti.
2014- ABD Kongresi, Kürdistan Demokrat Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliğini “üçüncü sınıf terör örgütleri listesinden” çıkardı.
2015- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı Ömer Fatih Sayan, Bağımsız Düzenleyiciler Grubu (Independent Regulators Group-IRG) Başkan Yardımcılığına seçildi. Sayan, Türkiye’den bu göreve ilk seçilen kişi oldu.
2015- Rusya’nın Voronej şehrindeki bir ruh ve sinir hastalıkları hastanesinde çıkan yangında 23 kişinin öldüğü bildirildi.
14 Aralık
1503- Fransız astrolog ve fizikçi Nostradamus (Michel de Nostredame) doğdu.
1799- ABD’nin kurucusu ve ilk başkanı George Washington öldü.
1900- Bilim adamı Max Planck, kuantum teorisini Berlin Fizik Birliğinde sundu.
1911- Güney kutbunu keşfetmek için bir yıl boyunca hazırlıklar yapan Norveçli kaşif Ronald Amundsen, bu bölgeye ulaştı.
1939- Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti üyeliğinden çıkarıldı.
1967- Yunanistan Kralı Konstantin’in cuntaya karşı darbe girişimi başarısız oldu. Albaylar Cuntası iktidarı sürdü. Kral ülkesini terk etmek zorunda kaldı.
1981- İsrail, Suriye kontrolündeki Golan Tepeleri’ni ilhak etti. İsrail Parlamentosu, Golan Tepeleri’nin ilhakını bir günde onayladı.
1989- Şili’de ilk demokratik seçimler yapıldı.
1995- Bosna’da barış için anlaşmaya varıldı.
2002- Çankırı’da Vali Ayhan Çevik’e bombalı saldırıya karışmaktan aranan terör örgütü TKP-ML-TİKKO üyesi Selma Korkut, Sivas’ta emniyet güçlerine teslim oldu.
2002- DYP 7. Olağan Büyük Kongresi’nde, Elazığ Milletvekili Mehmet Ağar, genel başkan seçildi.
2003- Bestekar Udi İrfan Özbakır öldü.
2003- Devrik Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, doğum yeri Tikrit’e 20 kilometre uzaklıktaki El Dor kasabasında bir sığınakta ABD birliklerince yakalandı.
2005- Kuş gribi vakalarının ardından 14 Ekim’de yasaklanan kanatlı yaban hayvanlarının avı serbest bırakıldı.
2008- Iraklı gazeteci Muntazır El Zeydi, Irak’a sürpriz ziyarette bulunan ABD Başkanı George W. Bush’a Irak Başbakanı Nuri El Maliki ile düzenlediği basın toplantısı sırasında ayakkabılarını fırlattı.
2010- ABD’nin Afganistan ve Pakistan Özel Temsilcisi Richard Holbrooke öldü.
2012- ABD’nin Connecticut eyaletindeki Newtown kentinde 20 yaşındaki Adam Lanza, annesini öldürdükten sonra Sandy Hook İlkokulunu bastı, 20’si çocuk 26 kişiyi katletti.
2013- 27 Mayıs darbesi döneminde Demokrat Partililerin yargılandığı Yassıada’nın adı, “Demokrasi ve Özgürlükler Adası” olarak değiştirildi.
2013- 28 Şubat davası sanığı emekli orgeneral Teoman Koman, tedavi gördüğü GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesinde, 77 yaşında hayatını kaybetti.
2014- Suriye’deki iç savaş, 2014’ün son çeyreğinde de devam etti. Esed rejiminin sivil halka yönelik saldırıları aralıksız sürerken, ülkedeki çatışmalarda ölenlerin sayısı 200 bini geçti.
2015- Filipinler’i etkisi altına alan, “Nona” olarak da bilinen “Melor” tayfunu nedeniyle, yaklaşık 725 bin kişinin tahliye edildiği bildirildi.
2015- Uzun yıllar Sarıyer, Trabzonspor, Fenerbahçe ve Karabükspor formalarını giyen eski futbolcu Eyüp Odabaşı hayatını kaybetti.
15 Aralık
1574- II. Sultan Selim öldü.
1840- Napolyon Bonapart’ın kalıntıları, St. Helene Adası’ndan Paris’e getirilerek Invalides’e gömüldü.
1890- Amerikan yerli kabilelerinden Titan Dakotalarının şefi “Oturan Boğa (Tatanka İyotake)”, ABD’nin harekete geçirdiği yerel polis ve askerler tarafından öldürüldü.
1934- Bingöl merkezli 4,9 büyüklüğündeki depremde 12 kişi öldü.
1936- Ankara’da 19 Mayıs Stadyumu, Başbakan İsmet İnönü’nün söyleviyle açıldı.
1948- Fransa ilk nükleer reaktörün kuruluş çalışmalarına başladı.
1948- TBMM’de Sivas Kongresi’ne Seçilen Temsil Heyeti Üyeleriyle TBMM’nin Birinci Döneminde Bulunan Üyelere Vatani Hizmet Tertibinden Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kabul edildi.
1954- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı kuruldu.
1957- Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Yunanistan’ın Kıbrıs tezini reddetti.
1960- Erzurum’da radyo istasyonu açıldı.
1986- Olimpiyat şampiyonu halterci Naim Süleymanoğlu, Türk vatandaşı oldu.
1987- Cumhuriyet tarihinde dolar, resmen ilk kez dört haneli rakama ulaştı. Merkez Bankası Amerikan dolarının satış kurunu bin 300 liraya yükseltti.
1992- TRT’nin kurucularından ve ilk Genel Müdürü Adnan Öztrak öldü.
2000- Afyonkarahisar ve çevresinde büyüklüğü 5,8 olan depremde 6 kişi öldü, 42 kişi yaralandı.
2004- Şair ve yazar Şükran Kurdakul, 77 yaşında İstanbul’da öldü.
2006- II. Dünya Savaşı’nda yenilgiye uğrayan Japonya’nın 1945’ten sonra ilk kez resmen savunma bakanlığı oldu.
2011- ABD Savunma Bakanı Leon Panetta, Bağdat’taki en büyük Amerikan üssünde yapılan törende 2003’ten bu yana devam eden Irak savaşının bittiğini ilan etti.
2011- ‘Kurtlar Vadisi” adlı televizyon dizisindeki “Halo Dayı” karakteriyle hafızalara kazınan tiyatro sanatçısı Sönmez Atasoy, hayatını kaybetti.
2013- Türkmenistan’da ilk defa çok partili seçim yapıldı. Seçime ülke genelinde yüzde 91,3 katılım sağlandı.
2014- UEFA, Fenerbahçe ve Trabzonspor’un birbirleri hakkında yaptıkları şikayet başvurularını reddetti. UEFA, 2014-2015 sezonu UEFA müsabakalarına katılım için gerekli formları uygun şekilde doldurmadığı için Trabzonspor Kulübüne 10 bin avro para cezası verdi.
2015- Suudi Arabistan’da bir araya gelen 34 İslam ülkesinin temsilcileri, teröre karşı koalisyon oluşturdu.
2015- Faizsiz Finans Koordinasyon Kurulu oluşturulmasına ilişkin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Genelgesi, Resmi Gazete’de yayımlandı.
2015- TBMM Genel Kurulunda, AK Parti, CHP, HDP ve MHP grup başkanvekilleri, Nobel Kimya Ödülü alan Türk bilim adamı Prof. Dr. Aziz Sancar’ı kutladı.
16 Aralık
1474- Türk astronom ve matematikçi Ali Kuşçu, İstanbul’da öldü.
1724- Türkiye’de ilk kitap (Vankulu Lügati) basıldı.
1770- Alman besteci Ludwig Von Beethoven doğdu.
1918- Giresun’da “Işık” adlı milli gazete çıkmaya başladı.
1920- Çin’in kuzeybatısındaki Ganzu eyaletinde, 8,6 büyüklüğündeki depremde 100 bin kişi öldü.
1925- Milletler Cemiyeti Konseyi, daha önce saptanan “Brüksel hattı”nı, Türk Irak sürekli sınırı olarak kabul etti. Bu karar uyarınca Musul, Irak’ta kaldı.
1932- Samsun-Sivas demiryolu hattı işletmeye açıldı.
1949- Ahmet Sukarno, Endonezya’nın ilk cumhurbaşkanı oldu.
1956- Basın Yayın Genel Müdürlüğü, Cumhurbaşkanlığı Katipliği yapan, mizah yazarı, romancı, gazeteci Ercüment Ekrem Talu, 68 yaşında İstanbul’da öldü.
1969- İstanbul Boğaz Köprüsü 303 milyar liraya ihale edildi.
1996- Kerkük Yumurtalık Boru Hattı yeniden açıldı.
1998- IV. Ulusal Yayın Kongresi, Ankara’da çalışmalarına başladı.
2002- Basın Şeref Kartı sahibi Rakım Ziyaoğlu İstanbul’da öldü.
2010- “Pembe Panter” ve “102” gibi filmlere imza atan yönetmen Blake Edwards, 88 yaşında öldü.
2013- Türkiye ve AB arasında “Vize Serbestisi Diyaloğu Mutabakat Metni” ve “Geri Kabul Antlaşması” imzalandı. Başbakan Erdoğan, “3-3,5 yıllık sürecin sonunda vizesiz Avrupa seyahati başlamış olacak.” dedi.
2013- Ankara’nın Gölbaşı ilçesinde görev uçuşu gerçekleştiren askeri helikopter, yüksek gerilim hattı tellerine takılarak düştü. Kara Pilot Binbaşı Ahmet Duman, Kara Pilot Üsteğmen Emre Acar, Teknisyen Kıdemli Başçavuş Erdinç Salkım ve Teknisyen Başçavuş Hüseyin Uluçeşme şehit oldu.
2014- Pakistan’ın Peşaver kentinde Pakistan Talibanı mensupları bir okula baskın düzenleyerek öğrenci ve öğretmenlerden oluşan 148 kişiyi katletti. Baskında 142 kişi yaralandı.
2015- Burkina Faso’da İlerleme İçin Halk Hareketi Partisinden (MPP) Roch Marc Christian Kabore’nin resmen devlet başkanı seçildiği bildirildi.
17 Aralık
1273- Mevlana Celaleddini Rumi vefat etti.
1399- Avrupa’ya Moğol istilası başladı.
1777- Fransa, Amerika’nın bağımsızlığını kabul etti.
1830- Güney Amerikalı direnişçi Simon Bolivar öldü.
1903- Wright kardeşler ilk uçuşu gerçekleştirdi.
1908- İttihat ve Terakki Cemiyeti, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Fırkası adını aldı.
1918- Fransız askerleri denizden Mersin’e çıkarma yapmaya başladı. (Mersin, Tarsus, Adana, Ceyhan, Misis ve Toprakkale işgal edildi.)
1926- Uşak Şeker Fabrikası açıldı.
1930- Serbest Cumhuriyet Fırkası kendisini feshetti.
1934- Kasım 1934 tarihli Kanun ile “Kemal” öz adlı Türkiye Cumhurbaşkanı’na verilen “Atatürk” soyadının veya bunun başına ve sonuna söz konarak yapılan adların hiçbir kimse tarafından öz ve soyadı olarak alınamayacağına dair kanun, TBMM’de kabul edildi.
1981- Kızıl Tugaylar terör örgütü, İtalya’daki en yüksek rütbeli NATO askeri General James Dozier’i kaçırdı.
1997- İsmail Alptekin başkanlığında Fazilet Partisi kuruldu.
2004- AB, Türkiye ile 3 Ekim 2005’te müzakerelere başlama kararı aldı.
2004- Irak’ın Musul kenti yakınlarında uğradıkları silahlı saldırı sonucu 5 Türk güvenlik görevlisi şehit oldu.
2009- Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yönetmen Ali Taygun vefat etti.
2010- Avro bölgesinde ekonomik kriz: IMF, İrlanda için 22,5 milyar avroluk kredi paketini onayladı.
18 Aralık
1111- İslam düşünürü İmam Gazali öldü.
1482- Gedik Ahmet Paşa, II. Bayezıd tarafından idam ettirildi.
1865- Amerika Birleşik Devletleri köleliği kaldırdı.
1923- Yunan Kralı Konstantin, oğlu II. George lehine tahtından feragat ettiğini açıklayarak, ülkesini terk etti.
1929- Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu.
1955- Türk Milli Futbol Takımı, Portekiz’i 3-1 yendi.
1956- Japonya, Birleşmiş Milletlere kabul edildi.
1957- “Kwai Köprüsü (The Bridge on the River Kwai)” filminin ilk gösterimi New York’ta yapıldı.
1969- Yavuz zırhlısı sökülmek üzere Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satıldı.
1969- İngiltere Parlamentosu cinayet suçlarında ölüm cezasını kaldırdı.
1970- 41’ler Demokratik Partiyi kurduklarını açıkladı. Kurucular arasında Ferruh Bozbeyli, Saadettin Bilgiç, Talat Asal, Neriman Ağaoğlu, Nilüfer Gürsoy, Mutlu ve Yüksel Menderes de yer aldı.
1975- Gölcük Tersanesi’nde ilk Türk denizaltısının yapımına başlandı.
1980- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) İstanbul davası başladı. Davanın bin 477 sanığı vardı.
1983- Erdal İnönü, SODEP Genel Başkanı oldu.
1988- Toplum bilimci Prof. Dr. Niyazi Berkes 80 yaşında öldü.
1996- Peru’da Tupac Amaru gerillaları başkent Lima’daki Japon Büyükelçiliğini bastı. Gerillalar 500 kişiyi rehin aldı.
2002- Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Necip Hablemitoğlu, evinin önünde suikaste kurban gitti.
2011- Kuzey Kore lideri Kim Jong İl, hayatını kaybetti.
2012- Türkiye’nin yüksek çözünürlüklü yerli keşif uydusu Göktürk-2, Çin’deki Jiguan Fırlatma Üssü’nden Türkiye saati ile 18.13’te uzaya fırlatıldı. Uydu, 18.25’te Dünya’dan 686 kilometre yükseklikteki yörüngesine yerleşti. Uydudan ilk sinyal saat 19.39’da Norveç Trömso’dan alındı.
2014- Dünyanın teknoloji devlerinden Apple’ın, Rusya’daki satışlarını rublede yaşanan “aşırı dalgalanma” nedeniyle geçici olarak durdurduğu bildirildi.
2015- Libya’daki krizin sona erdirilmesi için Birleşmiş Milletler gözetiminde bir yılı aşkın süredir devam eden görüşmelerin ardından Fas’ın Suheyrat kentinde Trablus’taki Milli Genel Kongre (MGK) ile Tobruk’taki Temsilciler Meclisi arasında “Libya Siyasi Antlaşması” imzalandı.
